گفت و گویی با «پاتریشیو گازمن» کارگردان فیلم «نبرد شیلی»
گفتوگو کننده: جولین برتون
مترجم: ابوالحسن علوی طباطبایی
مقدمه
طی دههٔ گذشته در سراسر جهان فیلمسازان، منتقدان فیلم و تماشاگران سینما که گرایشهای چپی داشتهاند، بهنحو فعالانهئی در جست و جوی یک سینمای انقلابی تلاشی پیگیر داشتهاند، ولی، با توجه بهتغییرات گوناگونی که تا کنون از واژه انقلابی کردهاند باید دید که آیا کار سادهٔ فیلمسازی یک کار بنیادی و ابتکاری انقلابی است، یا تضمین کافی از طبیعت انقلابی آن فیلم بهدست میدهد؟ یا ابعاد یک فیلم انقلابی در مفهوم کلی آن، که بهنظر میرسد در آثار «گُدار» و فیلمسازان سوئیسی و یا «گلوبر روشا» سینماگر برزیلی ارائه شده، سبک و تکنیک مشابه فیلمسازی بورژوائی را دارد یا نه؟ آیا سینمای انقلابی با تمام سنتهای سینمای غرب هم از نظر صورت و هم محتوی، در واقع مستلزم نوعی انحراف و وقفه در رسیدن بهاین هدف بوده است؟ از اواسط سالهای دههٔ پنجاه، بسیاری از روشنفکران امریکای لاتین در پاسخ بهدگرگونیهای اجتماعی جدید در کشورهایشان از سینما در جهت توصیف اهمیت و راهگشائیهائی در مورد آن بسیار سود جستهاند. میدانیم که سینماگران کشورهای آرژانتین، برزیل، اروگوئه، بولیوی، کوبا، شیلی، کولومبیا، پرو، مکزیک و ونزوئلا با الهام از سینمای نئورئالیستِ پس از جنگ ایتالیا، با توجه سینمای کلاسیک شوروی سرانجام هم فیلم، فراموششدگان اثر بونوئل بهنیاز صنعت مستندسازی و نیاز با توجه بهمسائل اجتماعی خود بهکاوش در جنبشهای ملی پراختند و در جهت مقابله با منافع امپریالیستی فعالیت دامنهداری را آغاز کردند. بهطور کلی سینماگران امریکای لاتین در این مورد توافق دارند که هیچ فیلمی را نباید بر اساس محتوی داستان و تکنیک آن ارزشیابی کرد. در واقع هر فیلم از بافت و زمینهٔ خاص تاریخی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زاده میشود. طبیعت انقلابی هر فیلم در سطحی گستردهئی بهنحوهٔ تهیه و پخش آن فیلم، ارتباط انسانی که ایجاد میشود، بستگی دارد. بنابراین یک فیلم از نظر تعریف بهجز در ارتباط با زمینهٔ اجتماعی - تاریخی ویژهئی که بهقصد آن ساخته شده است نمیتواند بهعنوان یک اثر انقلابی در نظر گرفته شود. بسیاری از فیلمهای مبارز کشور شیلی که در آخرین ماههای دولت اتحاد مردمی، سالوادور آلنده ساخته شده، (که پس از کودتای نظامی سپتامبر۱۹۷۳، با توجه بهنقش سازندهٔ آنها که همگی با نیت قبلی سازندهٔ آن همراه بوده و از نمایش آنها جلوگیری شده است)، در حال حاضر میتواند صرفاً در زمینه و بافت اجتماعی فرهنگی بهتماشا گذاشته شده مورد ارزشیابی قرار گیرند.